“หมอจ่ายยาลดไขมันมาให้กิน กินแล้วปวดกล้ามเนื้อมาก มึนหัวด้วย ไม่อยากกินแล้ว”
ถือเป็นอาการที่ไม่พึงประสงค์ ที่พบบ่อยในผู้ที่ต้องทาน บทความนี้ ผู้เขียนตั้งใจข้ามสาเหตุที่ทำให้ไขมันในเลือดสูง (สามารถอาจได้ที่ ) แต่จะเน้นอาการข้างเคียงที่เกิดจากการกินยาลดไขมัน มั่นใจว่าผู้อ่านส่วนใหญ่ ที่โดนหมอสั่งให้กินยาลดไขมัน ย่อมมีอาการที่ไม่พึงประสงค์เกิดขึ้นกับร่างกายตัวเอง เพื่อนผู้เขียนท่านหนึ่ง มีปัญหาไขมันในเลือดสูงมาก เป็นเพื่อนหญิงที่ชอบทานอาหารเนื้อย่างเป็นชีวิตจิตใจ เธอจะเสาะแสวงหาร้านสเต็กชั้นเลิศในกรุงเทพฯ ทราบหรือไม่ว่า คนที่ชอบทานเนื้อสัตว์ ของทอดจมน้ำมัน ของมัน เหล่านี้ มีโอกาสสูงมากที่จะเกิดภาวะไขมันในเลือดสูง (หรือเรียกว่า คอเลสเตอรอลสูงนั่นเอง) เพราะในอาหารประเภทเนื้อ ของทอด เหล่านี้ อร่อยก็จริงอยู่ แต่มักมีแคลอรี่สูง และให้พลังงานมาก และเมื่อเราทานอาหารที่มีแคลอรี่มากเกินไป หรือ ได้รับพลังงานมากเกินกว่าที่จะใช้หมด จะทำให้ไขมันในเลือดค่อย ๆ เพิ่มสูงขึ้น และเกิดการสะสมอยู่ตามผนังหลอดเลือดแดง จนอาจจะทำให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ ตามมาได้
ยอมรับว่า ในยุคปัจจุบัน ความรู้ทางการแพทย์พัฒนาขึ้นเรื่อย ๆ มีการรักษาและการใช้ยาที่มีคุณภาพมากขึ้น ประชากรโลกจึงมีอายุขัยยาวนานขึ้น แต่ปรากฏว่า โรคเรื้อรังที่ไม่ติดต่อ (Non-communicable disease หรือ NCD) เช่นโรคหัวใจ โรคไขมันในเลือดผิดปกติ โรคเบาหวาน เป็นต้น ได้กลายมาเป็นเพื่อนร่วมทางของคนวัยกลางคน จนถึงผู้สูงอายุ โรคที่กล่าวมานี้ เป็นโรคที่ไม่สามารถหายขาดได้ จำเป็นต้องใช้ยาในการควบคุมโรคไปตลอด อีกทั้งโรคเหล่านี้ เมื่อเป็นแล้ว ก็จะมีการดำเนินไปของโรคที่จะเป็นมากขึ้นเรื่อย ๆ แต่มักไม่แสดงอาการออกมา จึงบางครั้ง ทำให้ผู้ป่วยคิดว่า หายแล้ว และหยุดกินยา ซึ่งเป็นผลทำให้การดำเนินของโรครุดหน้าไปอีก ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน ทำให้ผู้ป่วยบางรายอาจต้องใช้ยาไปตลอดชีวิต นั่นเอง !
ทำไม ไขมันในเลือดสูง แพทย์มักจ่ายยามาเลย ?
เป็นที่ทราบกันว่า ผู้ที่มีปัญหาไขมันในเลือดสูงมาก ๆ เมื่อได้รับการตรวจวินิจฉัยจากแพทย์แล้ว ส่วนใหญ่มักจะได้รับการรักษาด้วยการกินยา แต่ในบางราย ยังมีไขมันในเลือดสูงไม่มากนัก และสามารถควบคุมได้ แพทย์ก็จะให้ไปควบคุมอาหารการกิน (โดยยังไม่ต้องใช้ยา) และเน้นการออกกำลังกายแทน แต่หากเลือกวิธีลดไขมันในเลือด โดยการกินยาลดไขมัน สามารถกินยาไปในระยะยาวได้หรือไม่ ?เพราะถ้าทานเพียงระยะสั้นเพียง 1 หรือ 2 เดือนจะไม่มีประโยชน์ใด ๆ
กลุ่มยาลดไขมันในเลือด มีอะไรบ้าง ?
- Simvastatin (ซิมวาสสแตติน)
- Pravastatin (พราวาสแตนติน)
- Fluvastatin (ฟลูวาสแตติน)
- Atorvastatin (อะโทรวาสสแตติน)
- Rosuvastatin (โรซูวาสแตติน)
- Pitavastatin (พิทาวาสแตติน)
ยากลุ่มสแตตินลดไขมันในเลือดได้อย่างไร ?
การสร้างไขมันในเลือดที่ตับต้องอาศัยเอนไซม์ที่มีความสำคัญมากชนิดหนึ่งคือ เอช เอ็ม จี ซีโอเอ รีดักเทส (HMG COA Reductase) ยาในกลุ่มสแตติน มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ดังกล่าว จึงยับยั้งการสร้างคอเลสเตอรอล ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดลดลง
หลังกินยากลุ่มสแตติน ทำไมปวดกล้ามเนื้อมาก ?
ผลไม่พึงประสงค์จากการกินยากลุ่มสแตตินที่อาจพบได้ เช่น ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ง่วงนอนหรือนอนไม่หลับ คลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง ปวดกล้ามเนื้อ รบกวนการทำงานของตับ และ ไต ยากลุ่มสแตตินทำให้เกิดผลเสียต่อกล้ามเนื้อ คาดว่าอาจเกี่ยวข้องกับพันธุกรรมที่มีความแตกต่างของยีนบางชนิด หรือเกิดจากฤทธิ์ของยาที่ขัดขวางการสร้างพลังงานในเซลล์กล้ามเนื้อ โดยยาอาจทำอันตรายโดยตรงต่อไมโตคอนเดรีย (mitochondria) ซึ่งเป็นแหล่งสร้างพลังงานในเซลล์ หรือเป็นผลมาจากการยับยั้งเอนไซม์ HMG COA Reductase ที่ใช้สร้างคอเลสเตอรอล
ผลเสียต่อกล้ามเนื้อจากยากลุ่มสแตติน จะเริ่มเกิดเมื่อไหร่ ?
การเกิดผลเสียต่อกล้ามเนื้อที่มาจากการกินยากลุ่มสแตติน ไม่อาจระบุได้ชัดเจนว่าจะเกิดขึ้นเมื่อไหร่ โดยทั่วไปพบได้ช่วงประมาณ 1 เดือนหลังจากเริ่มใช้ยา หรือ หลังจากปรับขนาดยาเพิ่มขึ้น แต่อาจเกิดล่าช้ากว่านั้น จากข้อมูลที่ผ่านมา อาจเกิดได้ แม้ใช้ยาไปแล้วเกือบ 10 ปี ด้วยเหตุนี้ ผู้ที่ใช้ยามานานแล้ว โดยไม่มีอาการปวดกล้ามเนื้อนั้น ไม่ได้หมายความว่า ในอนาคตจะไม่เกิดปัญหาดังกล่าว
ปัจจัยเสริมการเกิดผลเสียต่อกล้ามเนื้อ เนื่องจากยาสแตติน
จะมีปัจจัยหลายอย่างที่ส่งเสริมการเกิดผลเสียต่อกล้ามเนื้อจากยาสแตติน เช่น
- การใช้ยาในขนาดสูง และการใช้ยาเป็นเวลานาน จะมีโอกาสเกิดได้มากกว่าการใช้ยาขนาดต่ำในช่วงเวลาที่สั้นกว่า
- ผู้ที่เป็นโรคไต
- ผู้ที่ขาดวิตามิน ดี
- การใช้ยาร่วมกับยาอื่น ที่มีผลเสียต่อกล้ามเนื้อด้วยเชนกัน เข่น เอเซ็ดทิไมด์ (ezetimie), วอริโคนาโซล (voriconazole) ไซโดวูดีน (zidovudine), ยากลุ่มกลูโคคอร์ติคอยด์ (glucocorticoids) ซึ่งยาเหล่านี้นำมาใช้ประโยชน์ทางการแพทย์แตกต่างกันไป
ไขมันในเลือดสูง ทำให้ “อ้วน” ใช่ไหม ?
มีความเข้าใจว่าไขมันในเลือดสูง ทำให้อ้วน จึงรับประทาน เพื่อลดความอ้วน ความเข้าใจนี้ไม่ถูกต้อง เพราะไขมันในเลือดสูง และความอ้วน เกิดจากเหตุปัจจัยที่แตกต่างกัน
ยาทุกชนิดล้วนมีผลไม่พึงประสงค์ทั้งสิ้น การได้รับข้อมูลที่ถูกต้องเกี่ยวกับผลไม่พึงประสงค์ของยา จะช่วยให้ผู้ใช้ยามีความระมัดระวังมากขึ้น และไม่ทำให้เกิดความหวาดวิตกจนเกินไป อย่างไรก็ตาม เพื่อประโยชน์สูงสุดจากการใช้ยากลุ่มสแตติน ผู้ที่ใช้ยาควรสังเกตุความผิดปกติต่อกล้ามเนื้อที่อาจเกิดขึ้น โดยเฉพาะในกรณีที่เกิดขึ้นโดยหาสาเหตุไม่ได้ หรือมีอาการเจ็บปวดกล้ามเนื้อรุนแรงอย่างเฉียบพลัน แนะนำควรรีบปรึกษาแพทย์ผู้ให้การรักษา โดยไม่ต้องรอให้ถึงวันนัดต่อไป พบกันใหม่ ฉบับหน้า สวัสดีค่ะ
………………………..
(เครดิต : www.pharmacy.mahidol.ac.th, www.i-kinn.com)
