“ตกใจมาก ผลเลือดออกมาแล้ว คอเลสเตอรอลสูง ไขมันเลว สูง ไตรกลี สูง สูงทุกตัว แถมค่าน้ำตาล ขึ้นสูงด้วยสิ”
ถือเป็นประโยคที่ได้ยินบ่อยในกลุ่มเพื่อน โดยเฉพาะช่วงนี้ หลายมื้อที่เราตามใจปาก อยากกิน ต้องได้กิน (จริงมั๊ย) ไขมันในเลือดสูง เป็นปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคมากมาย ไขมันในเลือดสูง ถือเป็นหนึ่งในโรคกลุ่ม NCDs (Non-Communicable Diseases) เช่นเดียวกับโรคเบาหวาน และโรคความดันเลือดสูง ซึ่งโรคกลุ่มนี้ ส่วนมากแล้วเกิดจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่มีส่วนอย่างมากให้เกิดโรค และเมื่อผลเลือดของผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคไขมันในเลือดสูง แล้วนั้น แพทย์อาจจะจ่ายยาลดไขมันมาให้ ซึ่งแน่นอน ผู้ป่วยจะต้องกินยาลดไขมันในเลือดไปจนกว่าระดับไขมันจะกลับมาเป็นปกติ แต่ก็ยังมีวิธีลดไขมันในเลือด โดยไม่ต้องพึ่งยา ด้วยค่ะ ก่อนที่เราจะลึกไปในรายละเอียด เรามาทำความรู้จักประเภทไขมันในร่างกายกันก่อน
มาทำความรู้จัก ประเภทไขมันในร่างกาย
ไขมันในเลือดมีหลายชนิด ที่รู้จักกันดีคือ คอเลสเตอรอล (Cholesterol) และไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride) นอกจากนี้ คอเลสเตอรอลยังแบ่งออกเป็น ไขมันดี HDL และไขมันเลว LDL ซึ่งไขมันเลว ทำให้เกิดโรคต่าง ๆ ได้มากมาย โดยปกติ ร่างกายคนเรา จะมีไขมันอยู่ 2 ชนิด
-
คอเลสเตอรอล (Cholesterol)
ชื่อนี้ได้ยินบ่อย เจ้าตัวคอเลสเตอรอล จะมีระดับสูงขึ้นจากอาหารที่เรากินเข้าไป เช่น อาหารทอดจมน้ำมัน อาหารหวาน เค็ม เนื้อสัตว์ติดมัน และอาหารทะเล โดยเฉพาะไขมันทรานส์ พบได้ในขนมอบ ขนมกรุลกรอบ และครีมเทียม โดยคอเลสเตอรอล แบ่งเป็น :-
-
LDL
(ไขมันเลว) หรือไขมันไม่ดี ถือเป็นไขมันที่มีความหนาแน่นต่ำ ทำให้เกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง สาเหตุของโรคหลอดเลือดอุดตัน โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โดยปกติไม่ควรเกิน 130 mg/dl
-
HDL
(ไขมันดี) ถือเป็นไขมันที่มีความหนาแน่นสูง เป็นไขมันดีต่อหลอดเลือดในร่างกาย เป็นตัวช่วยไม่ให้ไขมันเลวไปสะสมที่หลอดเลือดแดง โดยปกติ ไม่ควรน้อยกว่า 40mg/dl
-
ไตรกลีเซอไรด์ (Triglycerine)
อาจมีระดับสูงขึ้นจากโรคบางอย่าง เช่น โรคอ้วน โรคเบาหวาน การดื่มสุรา และยาบางชนิด เช่นยาฮอร์โมน สเตียรอยด์ ผู้ป่วยบางรายอาจมีระดับไตรกลีเซอไรด์สูงจากกรรมพันธุ์ได้เช่นกัน ไตรกลีเซอไรด์ เป็นไขมันซึ่งเกิดจากทั้งการสังเคราะห์ในร่างกายของเรา แต่ถ้าสะสมมากเกินไป จะเป็นสาเหตุของโรคหลอดเลือดแดงแข็ง โดยปกติ ไม่ควรเกิน 150mg/dl
เมื่อมี “ไขมันในเลือดสูง” กับ “ไขมันรอบเอว” เหมือนกันมั๊ย ?
ผู้อ่านหลายท่านเข้าใจผิดว่า คนที่ไขมันในเลือดสูง ต้องมีรูปร่างอ้วนชัวร์ ความเป็นจริงนั้นตรงกันข้าม กล่าวคือ คนที่รูปร่างผอม ส่วนใหญ่ไขมันในเลือดสูง มากกว่าคนที่มีรูปร่างอ้วน และเมื่อใดที่ร่างกายมีไขมันในเลือดมากเกินไป ไขมันจะไปเกาะตามผนังด้านในของหลอดเลือด ถ้าไขมันสูงมาก จะมีผลทำให้หลอดเลือดตีบ เลือดไหลเวียนไม่สะดวก โดยเฉพาะบริเวณขาทำให้เดินแล้วปวดน่อง และอาจส่งผลทำให้เลือดไปเลี้ยงหัวใจไม่เพียงพอ เกิดโรคหัวใจขาดเลือด หรืออาจทำให้เลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ เกิดเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต โดยเฉพาะในผู้ที่สูบบุหรี่ ยิ่งมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ อัมพาต อัมพฤกษ์ ได้มากขึ้น ระดับไขมันในร่างกายที่ปกติ คือ คอเลสเตอรอล ต่ำกว่า 200 มก./ดล. ไตรกลีเซอไรด์ ต่ำกว่า 150 มก./ดล. และเอชดีแอล คอเลสเตอรอล สูงกว่า 35 มก./ดล.
สาเหตุของภาวะไขมันในเลือดสูง
- ความผิดปกติทางกรรมพันธุ์ ทำให้ร่างกายเผาผลาญทำลายไขมันลดลง
- การใช้ยาบางชนิด หรือโรคบางอย่าง เช่น ยาขับปัสสาวะ ยาคุมกำเนิด โรคเบาหวาน โรคต่อมไทรอยด์ทำงานได้น้อย โรคไต เป็นต้น
- การรับประทานอาหารที่ผิดหลักโภชนาการ
- การรับประทานอาหารที่มีไขมันมาก เช่นกะทิ เนื้อสัตว์ที่มีไขมันมาก อาหารทอดที่จมน้ำมัน
- รับประทานอาหารที่มีส่วนประกอบที่มีน้ำตาลมาก
- รับประทานอาหารเกินความจำเป็นของร่างกายใน 1 วัน
- การดื่มเหล้า หรือ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากและเป็นประจำ
ปล่อยให้ไขมันในเลือดสูงไปเรื่อย ๆ จะเกิดอะไรกับร่างกาย ?
ไขมันในเลือดสูง ถือเป็นหนึ่งปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคมากมาย เรามาดูกันว่า อันตรายของภาวะไขมันในเลือดสูง มีอะไรบ้าง :-
- ปวดท้อง บางรายอาจรุนแรงถึงขั้นตับอ่อนอักเสบได้
- ระบบประสาททำงานผิดปกติ ผู้ป่วยบางรายมีการเดินโซเซ และกล้ามเนื้อเกร็ง
- ปวดข้อ แขน ขา ตึง เหยียดได้ไม่ถนัด
- หลอดเลือดแดงแข็ง มีผลทำให้เลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอเกิดอัมพาตได้
- หลอดเลือดแดงที่ไปเลี้ยงหัวใจอุดตัน ทำให้เกิดกล้ามเนื้อหัวใจตาย หัวใจวายและเสียชีวิต
ใครบ้างที่ควรตรวจไขมันในเลือด
- บุคคลที่ควรตรวจหาระดับไขมันในเลือด เช่น บุคคลที่เป็นโรคหรือมีประวัติบุคคลในครอบครัว เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคเบาหวาน ความดันเลือดสูง โรคตับ โรคไต โรคอ้วน
- หากไม่มีปัจจัยดังกล่าวในข้อแรก แต่อายุเกิน 40 ปี แนะนำควรตรวจระดับไขมันในเลือด
- สำหรับผู้ที่มีไขมันในเลือดสูง แพทย์จะนัดตรวจติดตามเป็นระยะ
เมื่อไขมันในเลือดสูง ควรดูแลตัวเอง อย่างไร ?
- การควบคุมอาหารไขมันสูง เช่น ไขมันสัตว์ เนื้อติดมัน ไข่แดง อาหารทะเล หลีกเลี่ยงอาหารทอด เครื่องในสัตว์
- การจำกัดอาหารประเภทแป้ง และน้ำตาล ไม่ให้เกินความต้องการของร่างกาย เน้นควรเลือกทานกลุ่มโฮลวีท เช่นเส้นหมี่ ขนมปัง งดน้ำหวาน น้ำอัดลม น้ำผลไม้ งดการเติมน้ำตาลทรายในอาหาร ที่กำลังบริโภค งดขนมหวาน เบเกอรี่ ทุกชนิด
- ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ จะมีฤทธิ์เร่งสะสมไขมันตามเนื่อเยื่อ
- เน้นการรับประทานผัก ผลไม้ ที่กากใยสูง
- การออกกำลังกายสม่ำเสมออย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 ครั้ง ๆ ละ ประมาณ 30 นาที
- ควรรักษาโรคประจำตัวที่เป็นอยู่ เช่น โรคเบาหวาน โรคไต โรคไทรอยด์
จะเห็นได้ว่า ภาวะไขมันในเลือดสูง เป็นปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคต่าง ๆ มากมาย โดยเฉพาะหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจ และผู้ที่มีภาวะไขมันในเลือดสูง จึงมีโอกาสเสี่ยงเป็นโรคหัวใจขาดเลือด สมองขาดเลือด ฯลฯ และอย่าลืมเน้นทานอาหารที่ไร้ไขมัน พร้อมออกกำลังกายอาทิตย์ละ 3 ครั้ง เพียงเท่านี้ เราก็สามารถมีสุขภาพดีได้ค่ะ พบกันใหม่ สวัสดีค่ะ
(เครดิต : High Cholesterol — Cholesterol Levels :NHS, www.nhs.uk, ram-hosp.co.th, www.i-kinn.com)